مشرق--- پرده اول: طلبه ها نیز مانند مردم نیازهای خود را از مغازه یا فروشگاهی تهیه میکنند اگر چه خرید برای اکثر مردم لذت بخش است و زمانی که وضع خوبی داشته باشند خرید را برای خود تفریح قرار می دهند اما خرید برای طلبه ملبس تجربه ای سخت و بعضا دردناک است نگاههای سنگین و همراه با رگهه هایی از اخم مردم می تواند دل یک طلبه ملبس را بدرد آورد اینکه احتمالا آن نگاه این پیام را دارد که این طلبه چقدر خرید میکند پول را از کجا بدست آورده است احتمالا در اداره ای مشغول کار است و آنهم کاری بی فایده که بصورت مفت به او پول می دهند، یا اینکه فکر می کند که برخی از مردم در وضعیت مالی مناسبی بسر نمی برند و این طلبه یک سبد کالا خریده است و یا اینکه روحانیان در منابر مردم را به ساده زیستی دعوت می کنند و خود آن کار دیگر می کنند، همه این مسائل دست بدست هم می دهد تا طلبه یا بدون لباس برای خرید برود یا آنکه شخصی از خانواده اش خرید را انجام دهد یا آنکه از مغازه های مختلف خرید کند تا حداقل مغازه دار این نگاه را نداشته باشد. وقتی یک روحانی سوار ماشین شخصی شده است همین نگاهها را بدنبال دارد از این رو برخی از روحانیون در هنگام رانندگی عمامه خود را بر سر نمیگذارند. این نوع نگاه های مردمی فشاری روانی را بر طلبه جوان وارد می کند تا احیانا تردیدهای جدی را در طلبه جوان برای پوشش لباس روحانیت ایجاد کند.
پرده دوم: نگاهی در حوزه وجود دارد که طلبه ها را به ساده زیستی و البته زندگی زاهدانه دعوت می کند و عمده امتیاز روحانیت را همین ساده زیستی می داند. آنها با استناداتی تاریخی داستانهایی را از اساتید حوزه نقل می کنند که مثلا فلان عالم با پوست هندوانه دوران تحصیل را طی کرده است یا اینکه مثلا خودشان در یک خانه سی متری بیست سال زندگی کرده اند ، این نظر بیشتر توسط طیف سنتی حوزه مطرح میشود و بخشی از درسهای اخلاق حوزه به این مساله اختصاص دارد، خدا رحمت کند یکی از اساتید را که نزدیک بیست بار پای درس اخلاق ایشان بودیم و در همه جلسات بدون استثنا پوست هندوانه را مطرح می کرد و طلاب را به زندگی ساده دعوت می کرد البته شاید خود او با این سبک زندگی می کرد، برخی از تصمیم گیران حوزه علمیه همین دیدگاه را دارند و معتقدند حتی اگر حوزه توان مالی هم داشته باشد نباید به طلاب رسیدگی کند تا طلبه ها در فشار زندگی ساخته شوند.
پرده سوم: طلبه جوان با اقوام و آشنایان رفت وآمد دارد و زندگی آنها را از نزدیک میبیند مثلا مشاهده میکند که اکثر اطرافیان در خانه خود از مبل استفاده می کنند فرزند طلبه میگوید که دختر عمه تخت خواب و اتاق اختصاصی دارد، همسر می گوید: خواهرتان تابستان مشهد وشمال رفته بودند و اینهم سوغاتی آنهاست ، وقتی به اتفاق برخی اقوام در میهمانی هستید بعد از پایان یافتن ، وقتی از حانه حارج میشوی همه، ماشین خود را روشن میکنند و طلبه باید منتظر باشد تا ببیند مثلا چه کسی تعارف میکند و این همزمان می شود با نگاهها و تعارف های ترحم آمیز دیگران که طلبه را دعوت به سوار شدن میکنند و البته شاید کسی که این لحظه ها را تجربه نکرده است کمتر بتواند فشار آن را درک کند ، دیده می شود که برخی از طلاب بخاطر این مسائل روابط خود را با خویشاوندان کمرنگ کرده اند.
پرده چهارم: طلبه های جوان بزرگ شده سالهایی نزدیک هستند اکثر آنها در خانوادههایی متوسط وبعضا مرفه بزرگ شده اند آنها میتوانستند در خارج از حوزه از نظر مالی در وضع مساعدی بسر برند اما دغدغه طلبگی و دروس دینی را داشته اند و با تلاش خود در حوزه هم موفق بوده اند برای آنها تعجب آور است که چرا مردم همه روحانیون و طلاب را با یک چشم نگاه میکنند؟ برای آنها جای تعجب دارد طلبه ای که چند ماه وقت صرف کرده و پروژه ای علمی را اتمام کرده و در قبال زحمات خود مزد دریافت کرده است چرا موقع خرید از سوی مردم، بعنوان یک متهم دیده میشود مگر او نمیتوانست در بیرون از حوزه هم موفق باشد ، آیا مزد خدمت او به مردم این است؟ گیرم که ممکن است مردم از برخی روحانیان ناراحت باشند اما طلبه ای که فقط هم لباس آن روحانی خاطی است باید محاکمه شود؟ شما طلبه ای را تصور کنید که در کنار دروس حوزه تا مقطع دکتری از طریق کنکور سراسری در دانشگاه نیز تحصیل کرده است و از طریقی غیر از مطالعات دینی ارتزاق میکند اما لباس روحانیت هم میپوشد آیا این فرد باید در مظان اتهام باشد؟
پرده پنجم:واقعیت این است که در روزگار گذشته مردم از نظر سطح زندگی فاصله کمتری از هم داشتند اگر برخی از علما فقیرانه و زاهدانه زندگی میکردند جامعه آنها نیز وضع بهتری نداشت اما امروزه زندگی ها کاملا متفاوت شده است شکاف بین فقیر و غنی بعضا بسیار است ، گرایش مردم به زندگی مرفه و ایجاد مسابقه ناتمام برای سطح زندگی بهتر در جامعه کاملا مشهود است. برای طلبه جوانی که خود نیز بزرگ شده این جامعه و وضعیت است کنار آمدن با پوست هندوانه معنا و مفهومی ندارد. طلبه های امروزی خواستار زندگی و لو متوسطی هستند وبرخی برای رسیدن به این زندگی متوسط دست به کارهای حاشیه ای می زنند.
پرده آخر: نگاههای غبارآلود جامعه و مردم به زندگی روحانیون وطلبه ها، حاکمیت نگاه های ساده زیستی و بعضا مشاهده مدل های خلاف آن در زندگی برخی از بزرگان حوزه، خواسته های بحق خانواده در داشتن زندگی متوسط، حس لایق بودن طلبه برای زندگی معمولی و احیانا کمرنگ شدن برخی از مسائل اخلاقی برای تحمل این وضعیت، ذهن برخی از طلاب را در تشویشی عمیق فرو برده است گاهی حرکات سردر گمی در زندگی طلاب مشاهده می شود که ناشی از خلا مدل وسبک زندگی امروزی در زندگی طلبگی است. بنظر می رسد دلسوزان حوزه و روحانیت برای رهایی طلاب از بحرانهای روحی باید به بازخوانی زندگی طلاب به سبک امروزی بپردازند.
*رضا تاران
طلبه های امروزی خواستار زندگی و لو متوسطی هستند و برخی برای رسیدن به این زندگی متوسط دست به کارهای حاشیه ای می زنند.
